Home

Η θέληση για Ελευθερία και η ανάγκη για πολιτιστική Αναγέννηση

Details

Written by Super User

Category: Άρθρα

Published: 11 July 2017

Hits: 2146

*Του Τριαντάφυλλου Σερμέτη

Η υπέρβαση του μηδενισμού

Η απόλυτη απαξίωση όλων των αξιών που επικρατεί τα τελευταία χρόνια, σαφέστατα έχει συσκοτίσει το νου των ανθρώπων, καταδεικνύοντας την τραγικότητα της χώρας. Το ζητούμενο που υπάρχει αυτή τη στιγμή δεν είναι άλλο από την επίγνωση ότι αυτή η ιστορική διαδρομή, μια διαδρομή δουλείας και όχι ελευθερίας του κράτους της Ελλάδας, αδυνατεί πλέον να συνεχιστεί στην ίδια λωρίδα του δρόμου. Σκοπός είναι να διανοιχτούν καινούριες λεωφόροι, ώστε το μέλλον να εκτραπεί σε άλλες παραμέτρους, διαφορετικά η χώρα θα αφανιστεί ολοκληρωτικά. Δεν είναι δυνατόν να υπάρξει οποιαδήποτε λύση στο πρόβλημα, και κατά επέκταση στον πολιτισμό της, από καμία πολιτική θεωρία, εάν δεν ληφθεί υπόψη η οντολογική ανάλυση του υπαρξιακού δράματος του ανθρώπου. Πρόκειται για μια πολυσύνθετη διαδικασία, που προϋποθέτει τη συνάντηση των υλικών παραγωγικών σχέσεων και των βαθύτερων υπαρξιακών αναγκών των ανθρώπων. Έτσι, η διαδικασία συγκρότησης πολιτικού υποκειμένου δεν μπορεί να είναι ανεξάρτητη από τη συγκρότηση του εαυτού, του ατομικού και του δημόσιου, τα οποία είναι απόλυτα συμπλεκόμενα μεταξύ τους. Επομένως, είναι επιτακτική ανάγκη να εστιάσουμε, με έναν αδιαμεσολάβητο και ενορατικό λόγο, στη δημιουργία ενός οράματος το οποίο είναι η υπέρβαση του μηδενισμού μέσω μιας πολιτιστικής αναγέννησης, που αυτή θα εμπεριέχει όλα τα ταυτοτικά στοιχεία ενός ανθρωπολογικού τύπου ταυτισμένου με τα στοιχεία της διαφάνειας και της φωτεινότητας, ώστε να αναστηλωθεί ο διαλυμένος πνευματικά άνθρωπος· ένας άνθρωπος, που έχει την ενόρμηση για να αλλάξει, πιθανόν, το δρόμο της χώρας, αλλά δεν ξέρει πώς αλλά και προς τα πού. Έτσι, φυσιολογικά υποκύπτει στο μονόδρομο του αργού θανάτου των μνημονίων. Και τούτο, διότι έχει χάσει πια την έννοια της ελευθερίας, αλλά και τη συνείδηση της ιστορικότητας της χώρας του. Στόχος δύσκολος, που πιθανόν ξεπερνά τις δυνάμεις μας ίσως, αλλά είναι ο μόνος δρόμος για να συναρθρωθεί συλλογικό υποκείμενο που θα έχει τη φλόγα για να μετατρέψει την κανονικότητα της ιστορίας σε ενδεχομενικότητα και ασυνέχεια. Και τούτο μπορεί να το επιτύχει μόνο ολόκληρη η ύπαρξη.

Η ελευθερία ως πηγή αυτοδυναμίας

Η πολιτική δεν είναι τίποτα άλλο, παρά μια συνειδητή συμμετοχή σε μια διαδικασία συνεχούς αμφισβήτησης των θεσμών και της δημιουργίας νέων, με σκοπό την ελευθερία και όχι μια ευδαιμονία ενός κλειστού πολιτικού συστήματος που συνειρμικά οδηγεί στις δυστοπίες του Χάξλευ (1). Η ελευθερία είναι μια ιδέα που κερδίζεται μέσα από τη συνείδηση του ατόμου, ως μέλους μια συλλογικότητας που αυτοθεσμίζεται. Ο άνθρωπος επιβάλλεται να διατυπώσει τη θεωρία της ελευθερίας ως δύναμη αλλά και ως φυσικό πάθος, που για να εκπληρωθεί πρέπει να καταρρίψει όλες τις αυθεντίες και τους θεσμούς και να αναδειχθεί κυρίαρχη μπροστά στα υποδουλωμένα πλήθη. Πώς μπορεί να διατηρηθεί η κοινωνική ειρήνη, όταν συγκρούονται όλα αυτά τα Υπερεγώ; Πώς να διεκδικήσει την εθνική της ανεξαρτησία μια χώρα, αν δεν τη διεκδικήσει κανείς με εντιμότητα, πάθος και έρωτα, δίχως τη γνωστή πια ιδιοτέλεια όλων εκείνων που παρουσιάζονται ως σωτήρες; Δεν είναι, άραγε, απαραίτητη η ύπαρξη ενός κοινωνικού συμβολαίου ως εκχώρηση κυριαρχίας, μα και εγγυητής της συνύπαρξης και της ελευθερίας; Δεν είναι, επίσης, και ο έρωτας ένα συμβόλαιο, όπου εκχωρείς ελευθερία για χάριν της ευτυχίας; Είναι ιστορικά αναπόφευκτη η ελευθερία των ανθρώπων, που θα επιτευχθεί μέσα από την ιστορική διαλεκτική, όπως τη διατύπωσε ο Marx ή είναι μια διαδικασία που απαιτεί συνεχή διεκδίκηση και βρίσκεται μετέωρη, περιμένοντας να επικαθοριστεί ως συγκεκριμένος στόχος; Παρατηρούμε πως η έννοια της ελευθερίας αποκτά διαφορετικά κάθε φορά χαρακτηριστικά, όταν, από ρευστή έννοια, επιχειρείται η συγκεκριμενοποίησή της σε στόχο, που προϋποθέτει ένα συγκεκριμένο κοινωνικό σύστημα για να επιτευχθεί. Είναι η συγκυρία μέσα στην οποία γράφεται. Επηρεάζεται από τα κοινωνικά βιώματα και τις πνευματικές προσλαμβάνουσες. Το ερώτημα, που προκύπτει αβίαστα από την παραπάνω συνοπτική ανάλυση περί ελευθερίας, είναι εάν τελικά η ελευθερία, ως έννοια, εκπορεύεται από τις εξωτερικές συνθήκες και τις θεσμίσεις που προκύπτουν στις κοινωνικές καταστάσεις, προκειμένου να ρυθμίσουν τις κοινωνικές σχέσεις. Προτού θεσμισθούν οι κάθε είδους ελευθερίες πού παράγονται; Μήπως το υποκείμενο αντλεί την έννοια της ελευθερίας μέσα από τα καταγωγικά και αρχετυπικά στοιχεία του ή τελικά η εμπειρική συνθήκη της εξωτερικότητας του επιβάλλεται στον χώρο του φαντασιακού του ως ένα εξωτερικό πλαίσιο κανόνων; Το ερώτημα είναι από πού και από ποιον άραγε; Η ελευθερία είναι η πηγή της αυτοδυναμίας και μέσω αυτής απελευθερώνονται όλες οι εσωτερικές πολύτιμες δυνάμεις της ψυχής. «Ένα χρυσό κλειδί προσαρμόζεται σε όλες τις κλειδαριές. Αλλά και η αποφασιστικότητα και η αυτοδυναμία ανοίγουν τις πόρτες. Για αυτόν τον λόγο και οι αρετές αυτές δίνουν την λύση και μέσω αυτής της λύσης οι πόρτες ανοίγουν διάπλατα μπροστά στις ευγενέστερες δυνάμεις της ψυχής» θα πει με ενάργεια ο σοφός Δανός S.Kierkegaard. Η έννοια της ελευθερίας του ανθρώπου είναι ευρύτερη της έννοιας της ελεύθερης βούλησης. Η ελευθερία δε σταματά στην επιλογή του αγαθού ή του κακού. Εάν εξαντλούνταν στην επιλογή των δύο αυτών εννοιών, τότε τα όρια της θα ήταν πεπερασμένα, όπως πεπερασμένα θα ήταν και τα αίτια του αγαθού και του κακού. Παράλληλα, το αγαθό και το κακό δεν υφίστανται εκτός ελευθερίας, δεδομένου ότι αποκτούν υπόσταση και έχουν τη δυνατότητα να διαφοροποιηθούν μόνο στη βάση της ελευθερίας.

Συνεπώς, ο αυτοκαθορισμός της συμπεριφοράς, ως ενέργεια ελευθερίας, είναι κάτι αναπόδραστο στον άνθρωπο. Απέναντι, δηλαδή, στη συγκεκριμένη χρονική στιγμή της ζωής και στις περιστάσεις που προκύπτουν, ο ίδιος άνθρωπος χρειάζεται να καθορίσει τη συμπεριφορά του και δεν υπάρχει δυνατότητα να συμβεί κάτι άλλο. Το ερώτημα που έχει τεθεί στους αιώνες, για την ποιότητα της ελευθερίας και πώς αυτή εκφράζεται στα κοινωνικά πλαίσια, βρίσκεται, κατά τη γνώμη μου, στην ύπαρξη, επικαθορίζοντας με σαφήνεια τη σχέση ατομικού και συλλογικού, περατής εμπειρίας και απερατότητας. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να παραιτηθεί από την ελευθερία του ως πηγή αυτοκαθορισμού.

Ο πολιτισμός κίνητρο ενότητας και αφύπνισης

Επομένως, είναι αναγκαίο, όσο ποτέ άλλοτε, να ανακαλύψει ο άνθρωπος την ελευθερία του μέσα από τον εαυτό του. Είτε σε ατομικό είτε σε συλλογικό επίπεδο, η ανατροφοδότηση της ελευθερίας του θα προέλθει από τη ρίζα της υπόστασής του. Χρειάζεται, λοιπόν, μια αναγεννητική απόπειρα πολιτιστικής υφής, παρότι τα δεδομένα είναι πολύπλοκα και πολυσύνθετα. Η εκ νέου ανακάλυψη της ελληνικότητας, μέσα από την πολιτιστική κληρονομιά, αποτελεί προτεραιότητα της δημιουργίας των συνεκτικών εκείνων προϋποθέσεων ενός συλλογικού οράματος και νέας μορφής αγωνιστικότητας και απελευθέρωσης της χώρας. Έχοντας πλήρη συνείδηση ότι λύσεις εύκολες δεν υπάρχουν στο υπαρξιακό δράμα μιας χώρας, που κινείται στην άβυσσο και οι πολίτες της αποπροσανατολισμένοι έχουν χάσει κάθε ελπίδα προσαρμοζόμενοι στη νέα κατάσταση, χρειάζεται να εσωτερικευθεί, ότι το πρόβλημα αυτής της χώρας δεν είναι οικονομικό, αλλά το πρωτεύων ζήτημα είναι αυτό της ανεξαρτησίας και της ελευθερίας της, κατανοώντας σε βάθος την έννοια της ελληνικότητας και τι σημαίνει αυτή σε ιστορικό, κοινωνικό, πολιτιστικό και πολιτικό επίπεδο ανά τους αιώνες. Κατά τη γνώμη μου, αυτό αποτελεί το ισχυρότερο κίνητρο ενότητας, αφύπνισης και ενεργοποίησης του λαού και η οποιαδήποτε απόπειρα αντίστασης χρειάζεται να εστιάσει σε αυτό. Και τούτο δεν μπορεί να γίνει από το υπάρχον πολιτικό και κομματικό σύστημα, ούτε συνολικότερα από τη χρεωκοπημένη κομματική λογική.

Ρητά πιστεύω ότι η διαρκής κάθοδος της χώρας μπορεί να ανασχεθεί μόνο μέσω μίας σοβαρής απόπειρας πολιτιστικής αναγέννησης, που θα υφάνει το νήμα της χαμένης ελληνικότητας.

Διακινδυνεύω μια πρόβλεψη: Τα επόμενα χρόνια η πνευματική και πολιτιστική ένδεια θα είναι η κύρια αιτία του αφανισμού της Ελλάδας.

Πηγή: https://www.e-dromos.gr/h-8elisi-gia-eley8eria-kai-h-anagki-gia-politistiki-anagennisi/

* Ο Τριαντάφυλλος Σερμέτης είναι εκπαιδευτικός, συγγραφέας και υπ. Δρ. Φιλοσοφίας

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ Δ΄ ΜΕΡΟΣ

Details

Written by Super User

Category: Άρθρα

Published: 13 February 2018

Hits: 2311

Ο Χαρακτήρας του Μέλλοντος

Του Τριαντάφυλλου Σερμέτη

Έχω την αίσθηση, εφόσον βρισκόμαστε στο τέλος ενός πολιτιστικού παραδείγματος, πως εκείνο που θα μας οδηγήσει προς καλύτερα μονοπάτια προς το μέλλον είναι πάλι ο πολιτισμός. Η ανθρωπότητα εξελίσσεται με τα πολιτιστικά παραδείγματα και στο πλαίσιο του πολιτισμού της αντιστοιχεί η πολιτικοκοινωνική της κατεύθυνση. Η παράνοια ότι, ενώ ζει κάποιος και κινείται σε συγκεκριμένο πολιτιστικό περιβάλλον, ο πολιτισμός θεωρείται δευτερεύον στοιχείο, χαρακτηρίζει ανθρώπους εγκλωβισμένους στην υλιστική εξήγηση του κόσμου. Και βασίζεται στη λανθασμένη μαρξιστική ερμηνεία ότι η βάση είναι οι υλιστικές παραγωγικές σχέσεις και ο πολιτισμός είναι το εποικοδόμημα που θα οδηγήσει στην αταξική κοινωνία. Έχω την ισχυρή πεποίθηση ότι ο πολιτισμός είναι η βάση που προϋποτίθεται για την εξέλιξη του κόσμου στην αταξική κοινωνία.  O πολιτισμός διαδραματίζει τον πρωτεύοντα ρόλο και η πολιτική πράξη έπεται ως αντικαθρέπτισμα του πολιτισμού. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η αρχαία Ελλάδα του 5ου αιώνα. Η δημοκρατία γεννήθηκε στην Αθήνα σε συγκεκριμένο πολιτιστικό πλαίσιο που προϋπήρξε και εννοώ ασφαλώς τη γέννηση της φιλοσοφίας και την ανάπτυξη των τεχνών. Όσοι δεν αντιλαμβάνονται αυτή τη θεμελιώδη διαφορά, κατά την γνώμη μου, είναι ακραίοι ορθολογιστές και βρίσκονται σε βαθύ ακόμα σκότος. Αν συμφωνήσουμε ότι ο δυτικός πολιτισμός, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων,  εξελίχθηκε με τα βήματα του ακραίου ορθολογισμού, τα οποία τα βιώνει η ανθρωπότητα σήμερα,  στην Ελλάδα το βιώνουμε έντονα με την μορφή του ακραίου νεοφιλελευθερισμού, και αν επίσης συμφωνήσουμε ότι το χαρακτηριστικό του ανατολικού κόσμου είναι το ιερό ή η συναισθηματικότητα, ο χαρακτήρας του Μέλλοντος θα μπορούσε να είναι η σύμπλεξη αυτών των δύο. Η συνένωση του ορθολογισμού με το συναίσθημα είναι εκείνη που συνέχει την Ύπαρξη. Η Ύπαρξη συνίσταται από τη σωματικότητα, την αισθητότητα, το νου, τη σκέψη, το πνεύμα, την ψυχή.

Με αυτά τα δεδομένα ποιο μέλλον θα μπορούσε να έχει ο άνθρωπος; Έχω την ισχυρή πεποίθηση ότι η ελληνική κρίση αποτελεί την ευκαιρία να εκκινήσει από αυτόν τον τόπο μια καινούρια πρόταση ζωής που να αποτελέσει σημείο αναφοράς σε μεγαλύτερη κλίμακα. Η Ελλάδα, λοιπόν, ας μην το εκλάβουμε τούτο ως κράτος, αλλά σαν ελληνικό χώρο, το χαρακτηριστικό που είχε από την αρχαία ελληνική παράδοση ήταν ακριβώς η σύμπλεξη των δύο αυτών χαρακτηριστικών, δηλαδή του ορθού λόγου με το συναίσθημα. Αυτό το γεγονός, κατά τη γνώμη μου, ορίζει εκείνο που αποκαλούμε ελληνικότητα. Είναι ένα χαρακτηριστικό που αποτελεί μια μοναδικότητα και αποτελεί την ιδιαιτερότητα του ελληνικού πολιτισμού. Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να προσέξουμε ιδιαίτερα, καθώς δεν συζητάμε για ανωτερότητα της ελληνικής φυλής, αλλά για ιδιαιτερότητα. Αντίστοιχα θα μπορούσαμε να μιλήσουμε για την ιδιαιτερότητα της γερμανικότητας, της γαλλικότητας, της ιταλικότητας κ.λπ. Η ελληνικότητα, από την δικτατορία και μετά επιχειρήθηκε βίαια να διακοπεί, διότι αποτελούσε κίνδυνο για τον ανθρωπολογικό τύπο που κατασκεύαζε ο δυτικός πολιτισμός. Στον ελληνικό χώρο αυτό που χαρακτηρίζει την ελληνικότητα, πέρα από αυτά που ειπώθηκαν παραπάνω, είναι η έννοια του φωτός. Το ελληνικό φως, λοιπόν, είναι ένα σκληρό φως, λόγω της γεωγραφικής και τοπογραφικής θέσης, αλλά και του ανάγλυφου του ελληνικού τοπίου. Ετούτο το γεγονός είναι καθοριστικής σημασίας για τη διαμόρφωση του ανθρωπολογικού τύπου του έλληνα. Έχοντας ως δεδομένο τη σύμπλεξη του ορθολογισμού με το συναίσθημα στον έλληνα, το σκληρό φως καθώς εισχωρεί στην ψυχή του, άλλοτε αποτελεί τη συγκόλληση αυτού του ψυχισμού, με συνέπεια να δημιουργεί εκπληκτικά πράγματα στην ιστορία του, και άλλοτε τον διαρρηγνύει, με αποτέλεσμα να αυτοκαταστρέφεται και να αυτοπροδίδεται. Σήμερα, κατά τη γνώμη μου, βρισκόμαστε στην εποχή της αυτοκαταστροφικής αυτοπροδοσίας, καθώς το σκληρό φως διαδραματίζει το ρόλο της σχάσης του εαυτού και της ελλειπούς εμπιστοσύνης στον εαυτό μας.  Αυτοπροδιδόμαστε γιατί, λόγω της χαμηλής πνευματικής στάθμης, αδυνατούμε να διαχειριστούμε δημιουργικά το σκληρό φως.

Αυτή είναι η μεγάλη πληγή η οποία δεν αναστρέφεται εύκολα και δεν έχουμε καθόλου αντιληφθεί ότι μπαίνουμε σε ένα βαθύ σκότος σκλαβιάς που θα διαρκέσει, αν δεν αντιδράσουμε, για αιώνες. Για όλους τους παραπάνω λόγους πιστεύω ακράδαντα ότι θα πρέπει να δημιουργηθούν σε όλη τη χώρα πυρήνες πολιτισμού, που το βασικό μέλημά τους θα είναι να υφάνουν ξανά το νήμα της ελληνικότητας που κόπηκε βίαια με τη δικτατορία και μετά το 1974. Προτείνω, λόγω της κρισιμότητας της κατάστασης, να δημιουργηθεί ένα Ανώτατο Πολιτιστικό Συμβούλιο, το οποίο θα επιχειρήσει, με διάφορους τρόπους, να συντονίσει τη διάδοση της ελληνικότητας με σκοπό την επανάκτηση της εθνικής κυριαρχίας και ελευθερίας μας. Οι μεγάλες μορφές του ελληνισμού θα πρέπει να διαδοθούν ξανά στον λαό, ο Ρήγας, ο Μακρυγιάννης, ο Παπαδιαμάντης, η λογοτεχνική γενιά του 1930, ο Ρίτσος, ο Ελύτης, ο Λειβαδίτης. Επανεκκίνηση, λοιπόν, για τη συγκόλληση  της ιστορίας που διακόπηκε. Εάν δεν επανασυνδεθούμε με αυτήν την ελληνικότητα, έχουμε ήδη μπει σε μια πολύ σκοτεινή νύχτα που προβλέπω ότι θα διαρκέσει πάρα πολλά χρόνια. Οι έννοιες «Αριστερός» και «Δεξιός» δεν έχουν πια κανένα απολύτως νόημα και δεν προσδιορίζουν απολύτως τίποτα, καθώς έχουμε το τέλος της περιόδου του Διαφωτισμού και βρισκόμαστε σε έναν νέο κύκλο της ανθρώπινης ιστορίας. Ο Διαχωρισμός που υφίσταται πλέον είναι ανάμεσα στο Ανθρώπινο και στο Αντι-ανθρώπινο. Το Ανθρώπινο χαρακτηρίζεται από τη διάθεση για σχέση, ένωση δικαιοσύνη, αλληλεγγύη, πολιτισμό και ειρήνη. Το Αντι-ανθρώπινο, ως βασικό χαρακτηριστικό, έχει τη διάθεση χωριστικότητας, αδικίας προς τον άλλον, χαμηλής ποιότητας πολιτισμού και επιζητεί το τέλος της διάθεσης για Ζωή. Εκεί θα εστιάσει η ιδεολογικοπολιτική ένταση στον 21ο  αιώνα. Αυτό, λοιπόν, χρειαζόμαστε, ένα τέτοιο Κίνημα Ζωής, το οποίο θα απελευθερώσει την εγκλωβισμένη ανθρωπιά και θα στοχοθετήσει το μέλλον. Κριτήρια συμμετοχής στο Κίνημα Ζωής αποτελεί η εντιμότητα, η ανιδιοτέλεια, η διάθεση για υπέρβαση του Εγώ και προσφοράς στο Εμείς. Σε αυτό το κίνημα δεν χωρά ό,τι αντιβαίνει στην Ζωή, δηλαδή η ανιδιοτέλεια, το συμφέρον, η χωριστικότητα και η διάθεση αδικίας. Ακόμα περισσότερο το νέο πολιτιστικό πλαίσιο θα διαμορφώσει, εφόσον το παρόν πολιτικό σύστημα έχει φτάσει στα όριά του, την «παραγωγική δημοκρατία» που σημαίνει ότι το κίνημα Ζωής  θα διαπερνά όλες τις κομματικές γραμμές.  Κάθε πολιτικό κόμμα εκμεταλλεύεται τους ψηφοφόρους, προσπαθώντας να τους πείσει ότι αντιπροσωπεύει τις αληθινές αξίες του ανθρωπισμού. Κι όμως πίσω από όλα τα πολιτικά κόμματα υπάρχουν δυο στρατόπεδα· αυτοί που ενδιαφέρονται κι αυτοί που δεν ενδιαφέρονται. Αν όλοι αυτοί που ενδιαφέρονται μπορούσαν να απαλλαγούν από την κομματική φρασεολογία και να καταλάβουν ότι έχουν όλοι τους ίδιους στόχους, η πιθανότητα για μια αλλαγή θα ήταν ακόμα μεγαλύτερη. Επιπλέον, βλέπουμε ότι οι πιο πολλοί πολίτες αρχίζουν πια να χάνουν κάθε ενδιαφέρον για την υπακοή στο κόμμα και τα κομματικά συνθήματα. Οι άνθρωποι σήμερα αποζητούν άτομα που έχουν σοφία και δικές τους πεποιθήσεις και το θάρρος να δρουν σύμφωνα με τις πεποιθήσεις τους. Ακόμα και με όλους αυτούς τους ελπιδοφόρους παράγοντες, οι πιθανότητες για την απαραίτητη ανθρώπινη και κοινωνική αλλαγή φαίνονται πολύ ισχνές. Η μόνη ελπίδα βρίσκεται στην ελκυστικότητα αυτού του οράματος. Το να προτείνει κανείς τη μια ή την άλλη μεταρρύθμιση που δεν αλλάζει το σύστημα, είναι ανώφελο μακροπρόθεσμα γιατί αυτή η μεταρρύθμιση δεν μπορεί να έχει μέσα της κανένα ισχυρό κίνητρο.

Ο δρόμος είναι δύσβατος διότι τούτη η σκέψη απαιτεί ολοκληρωτική αλλαγή στον τρόπο ζωής. Η σκέψη αυτή απαιτεί αναμέτρηση με τον εαυτό του καθενός πριν από όλα και τούτη είναι μια διαδικασία επίπονη. Για αυτούς τους λόγους οι αντιδράσεις, λόγω της τάσης προς την υλιστική και ταξική ερμηνεία της ιστορίας από τη μια μεριά και της τάσης προς τον στείρο και βίαιο εθνικισμό και ρατσισμό από την άλλη(γεννήματα και τα δύο του Διαφωτισμού), θα είναι σφοδρές.

Αυτός ο ουτοπικός στόχος είναι πιο ρεαλιστικός από τον ρεαλισμό του σημερινού πολιτικού συστήματος που οδηγεί στην καταστροφή το ανθρώπινο είδος.

Πηγή: https://www.e-dromos.gr/telos-tou-diafotismou-2/

 ------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΔΙΑΦΩΤΙΣΜΟΥ Γ ΜΕΡΟΣ

Details

Written by Super User

Category: Άρθρα

Published: 13 February 2018

Hits: 2198

Οι Δύο τρόποι Ύπαρξης

Του Τριαντάφυλλου Σερμέτη

Το πλαίσιο καθορισμού του παραδείγματος του διαφωτιστικού κινήματος έθεσε και τους όρους της Ύπαρξης, που κυριάρχησε στους τρεις τελευταίους αιώνες. Σε έναν πολιτισμό που η ύψιστη αξία είναι τα ατομικά δικαιώματα, τα οποία καθορίζονται από το δικαίωμα της κατοχής, μπορεί εξαρχής να φαίνεται τούτο ως εξέλιξη πολιτιστική, αλλά ο προσδιορισμός από την ακραία ορθή λογική οδηγεί αναπόδραστα σε πλείστα αδιέξοδα. Δεν αποτελούν, κατά τη γνώμη μου, πολιτισμική κατάκτηση οι ατομικές ελευθερίες ή τα ατομικά δικαιώματα, με την έννοια ότι οι ατομικές ελευθερίες προσκρούουν στις κοινωνικές ελευθερίες. Το ζήτημα που τέθηκε από τον Ευρωπαϊκό Διαφωτισμό, όσον αφορά στις ατομικές ελευθερίες και στα ατομικά δικαιώματα με την μορφή της ορθής πολιτικής πράξης, τίθενται προς έρευνα κατά πόσο θεωρούνται, τελικά, πολιτισμική πρόοδος ή, στην πραγματικότητα, αποτελούν οπισθοδρόμηση, διότι στο όνομα των ατομικών ελευθεριών και δικαιωμάτων έχουν διαπραχθεί τα χειρότερα εγκλήματα κατά τον 20ο αιώνα.

Το ύψιστο αγαθό της ατομικής ιδιοκτησίας προσδιόριζε, εν πολλοίς, τον τρόπο ύπαρξης, με την έννοια της ταύτισης της κατοχής με το Είναι. Συνέπεια τούτου ήταν ότι, όταν κάποιος δεν κατέχει υλικό αγαθό, ταυτόχρονα είναι και τίποτα ως οντότητα. Μέσα, λοιπόν, στο πλαίσιο αυτό επιχείρησε η μαρξική θεωρία να αντιμετωπίσει τούτο το πρόβλημα, αλλά είναι βέβαιο ότι, όταν αποπειράται κάποιος να αντιμετωπίσει ένα πρόβλημα, δίχως να διοράται την αιτία του προβλήματος, συνέπεια αυτού είναι να εγκλωβίζεται στην ίδια λογική. Είναι γνωστό ότι ο ακραίος ορθολογιστής αρνείται το συναίσθημα. Μάλιστα θεωρεί ότι τούτο συνιστά και αδυναμία και για αυτόν το λόγο είναι ενοχλητικό. Για αυτό και θα διαπιστώσει κάποιος ότι οι ακραίοι ορθολογιστές, παρενθετικά να πω ότι ο ορθολογισμός έχει ποιοτικές διαβαθμίσεις,  φτάνουν να αρνούνται ακόμα και το συναίσθημα του έρωτα, θεωρώντας ότι ο έρωτας παράγεται από χημικές αντιδράσεις του σώματος, παραβλέποντας ηθελημένα(;) ότι οι χημικές αντιδράσεις (υλιστική εξήγηση) είναι το αποτέλεσμα και όχι η αιτία ενός περιεχομένου που πραγματώνεται στο φαντασιακό του ανθρώπου. Τα χαρακτηριστικά του ακραίου ορθολογιστή είναι ότι εξαντικειμενοποιεί τον κόσμο, εργαλειοποιεί ακόμα και τον ίδιο του τον εαυτό, τα βλέπει όλα ως αντικείμενα έτοιμα προς χρήση. Έτσι, όμως, δεν υπάρχει ούτε ο ίδιος, αφού δεν αναγνωρίζει ούτε τον εαυτό του ως υποκείμενο. Όλο τούτα συγκροτούν τον ακραίο ορθολογιστή. Ένα μόνο συναίσθημα τον διατρέχει και αυτό δεν είναι άλλο από το να θέλει διακαώς να κυριαρχεί στους άλλους και στα πράγματα, πάντα ως αντικείμενα. Οπότε, όταν εκφράζει δημόσια μια άποψη ένας μη αποκλειστικά ορθολογιστής, ενοχλεί τον κυνισμό του ορθολογιστή.

Ο άνθρωπος δείχνει να μην αντιλαμβάνεται ότι η δύναμη του βρίσκεται στη φανέρωση της αδυναμίας του, και έτσι όλη τη ζωή να την αντιμετωπίζει μόνο χρηστικά, διότι αποτελεί όρο επιβίωσης. Ακράδαντα πιστεύω ότι τούτο αποτελεί εσκεμμένη πολιτική απόφαση, η οποία διαχέεται σε όλο τον λαό. Και τούτο εξυπηρετεί το πολιτικό σύστημα, διότι, όταν πια διαμορφώνεται κανείς ως ακραίος ορθολογιστής, λειτουργεί πια μηχανιστικά, εργαλειακά, ως γνωστικά εξειδικευμένος αμόρφωτος στην εργασία, που τόσο πολύ επιθυμεί το συγκεκριμένο πολιτικό σύστημα. Γίνεται ο ίδιος ο άνθρωπος ένα εργαλείο δουλειάς. Μετά το 1974 αυτή η πολιτική κατεύθυνση ήταν πολύ έντονη στην Ελλάδα και έτσι μπορεί να εξηγηθεί η σημερινή κατάσταση. Γιατί το εργαλείο, που είναι ταυτόχρονα και αντικείμενο, έχει ανάγκη και να καταναλώνει, χρηστικά βέβαια. Ο μόνος λόγος ύπαρξης είναι η εργασία και η κατανάλωση.  Προσδιορίζει την ύπαρξή του από την κατοχή υλικών αγαθών. Τόσο πολύ προσδιορίζεται από την κατοχή της κατανάλωσης, που και ο πολιτισμός αντιμετωπίζεται ως καταναλωτικό αγαθό, όπως οποιοδήποτε χρηστικό αντικείμενο. Ο άνθρωπος δεν Είναι, αλλά Έχει μόνο. Αυτός ο πολιτισμός, λοιπόν, έχει φτάσει πια στα όριά του. Ο λαός ενστικτωδώς τα αντιλαμβάνεται όλα τούτα. Καταλαβαίνει, από όλα αυτά που βιώνει σήμερα, ότι κάτι δεν πηγαίνει καλά, αλλά είναι δύσκολο να το συνειδητοποιήσει και διαισθάνεται ότι κάτι του διαφεύγει για να το συλλάβει πλήρως. Και αυτή είναι η δυσκολία προκειμένου να προχωρήσει πολιτικά η κοινωνία προς μια άλλη κατεύθυνση.

Η έννοια της κατοχής της ύλης δηλώνει μια σχέση με τα πράγματα, εκτός της χρηστικότητας, στατική, παθητική. Η ανθρώπινη αυτή στάση προσδιορίζει σε μεγάλο βαθμό τη συνολικότερη συμπεριφορά του ανθρώπου στην ίδια του τη ζωή. Παραμένει το Είναι απρόσωπο, δίχως να τίθεται στα πράγματα. Ο άλλος τρόπος Ύπαρξης εμφαίνεται όταν το Είναι ασκεί το χαρακτηριστικό του Ανθρώπινου, που είναι η διάθεση για κίνηση. Η κίνηση ενεργοποιεί την Ανθρωπινότητα και θέτει σε κίνηση τον υποκειμενικό παράγοντα· θέτει σε κίνηση το Είναι. Με άλλους λόγους το Είναι είναι ή δεν είναι σε σχέση με το κρίσιμο ζήτημα της αρχής της κίνησης της Ύπαρξης. Δεν Είναι αν δεν υπάρχει και για αυτό τον λόγο η Ύπαρξη προηγείται του Είναι. Δεν μπορεί να υπάρξει κίνηση δίχως οποιουδήποτε είδους αλλαγής ή μεταβολής. Η διακύμανση της δύναμης της μεταβολής είναι το συναίσθημα.

Με βάση τους δύο περιγραφόμενους τρόπους Ύπαρξης λειτουργεί η γνώση που αποτελεί καθοριστικό παράγοντα στον τρόπο αντίληψης της ζωής. Όταν η γνώση λειτουργεί με την έννοια της κατοχής ενός αντικειμένου δεν πνευματικοποιείται, αλλά παραμένει ως ένα ξεχωριστό αντικείμενο χρηστικού μεγέθους που υπάρχει μόνο για να εξυπηρετεί τον ατομικισμό. Μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να καταστρέψει ό,τι υπάρχει έξω από το άτομο. Φυσικά αυτή η γνώση δεν μορφώνει δηλαδή δεν μορφοποιεί ή σμιλεύει τον άνθρωπο.  Διότι η γνώση είναι πέρα από τα φαινόμενα και εισχωρεί στη ρίζα της αλήθειας.

Θα πρέπει να διαχωριστεί η Υπαρξιακή κατοχή από την υλική κατοχή. Η ανθρώπινη ύπαρξη έχει ανάγκη από την φροντίδα, την τροφή και την γενικότερη τάση της επιβίωσης. Τούτο είναι διαφορετικό από την τάση της εξουσιαστικής κυριάρχησης και της  επιθυμίας της κατανάλωσης, η οποία διαμορφώθηκε σε ένα πολιτιστικό πλαίσιο και βασίστηκε επάνω στα προαναφερόμενα ένστικτα του ανθρώπου. Η υπαρξιακή κατοχή δεν βρίσκεται σε αντίθεση με την Ύπαρξη. Ο υπαρξιακός τρόπος ζωής σχετίζεται άμεσα από την αίσθηση της ελευθερίας και ανεξαρτησίας. Το βασικό της χαρακτηριστικό είναι η ενεργή δημιουργικότητα με της έννοια της εσωτερικής δραστηριότητας και όχι βέβαια της εξωτερικής δραστηριότητας. Η εσωτερική παραγωγικότητα έχει την τάση να διαπερνά τον εαυτό και να θέλει να συσχετιστεί να ενδιαφέρεται για τον άλλον άνθρωπο. Από εκεί προκύπτει η έννοια της αλληλεγγύης και η θέληση για έναν κόσμο δίκαιο. Η Ύπαρξη είναι κίνηση και δημιουργία. Η παθητικότητα είναι χαρακτηριστικό εκείνου που κατέχει. Η παθητική δραστηριότητα είναι μόνο συμπεριφορά που το αντικείμενο δεν σχετίζεται με το υποκείμενο, ο άνθρωπος δηλαδή είναι αλλοτριωμένος. Όταν κάποιος έχει ενεργή δραστηριότητα τότε συναισθάνεται με συνέπεια να μην υπάρχει αλλοτρίωση. Η μη αλλοτριωμένη δραστηριότητα ονομάζεται παραγωγική δραστηριότητα. Επομένως, η παθητικότητα και η δραστηριότητα είναι δύο τρόποι ύπαρξης που προσδιορίζουν άμεσα τον ατομικισμό, τον ορθολογισμό και το συναίσθημα.

Στο τελευταίο άρθρο θα αποπειραθώ, με βάση την παραπάνω ανάλυση, να προσδιορίσω τον χαρακτήρα του Μέλλοντος ως τη μόνη διέξοδο του ανθρώπου από την καταστροφή του.

Πηγή:  https://www.e-dromos.gr/oi-dyo-tropoi-yparksis/

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------