Home
Η Κατάρρευση της Εντιμότητας
- Details
- Written by Super User
- Category: Άρθρα
- Hits: 1500
του Τριαντάφυλλου Σερμέτη*
H ανθρωπότητα έχει εισέλθει τα τελευταία χρόνια σε μια περίοδο κατά την οποία όσο οι τιμές των καταναλωτικών αγαθών αυξάνονται, παγιώνοντας συνθήκες κοινωνικής ανισότητας, τόσο η τιμή της ανθρώπινης ζωής ευτελίζεται. Όλα τούτα οφείλονται, εν πολλοίς, στην κατάρρευση της έννοιας της εντιμότητας. Γιατί, όμως, η ανθρωπότητα έχει περιέλθει σε μια τέτοια κατάσταση; Τι σημαίνει να είναι κάποιος ανέντιμος;
Εντιμότητα συνιστά ο δίκαιος και διαφανής τρόπος συμπεριφοράς τόσο απέναντι στον εαυτό μας όσο και στη σχέση μας με τους άλλους. Ο έντιμος άνθρωπος πάντα απολαμβάνει της εμπιστοσύνης και του σεβασμού των συνανθρώπων του. Το πρώτο παιδί της ανεντιμότητας είναι το ψέμα. Πολλές φορές το ψέμα ειπώνεται λόγω της έλλειψης γνώσης, επιχειρώντας κάποιος να καλύψει το εν λόγω έλλειμμά του. Αρκετές φορές το ψέμα υιοθετείται ως καύχηση για δεξιότητες που δεν υφίστανται. Κατά συνέπεια, η ανεντιμότητα έχει να κάνει περισσότερο με τον ίδιο τον εαυτό του ανέντιμου, που προτιμά πρώτιστα να εξαπατά τον εαυτό του. Η ανεντιμότητα αποτελεί εμπόδιο στον ίδιο τον άνθρωπο ώστε να πραγματώσει εκείνο που μπορεί και θέλει. Είναι μια ασθένεια, όπως ο καρκίνος, που εξαπλώνεται από το ατομικό στο κοινωνικό επίπεδο. Το δεύτερο παιδί της ανεντιμότητας είναι η υποκρισία. Η επιβολή του μονόδρομου σε μια στερεοτυπική υλιστική ευτυχία έχει εξουθενώσει τους ανθρώπους στην αναζήτησή της. Η προσπάθεια κατάκτησής της, μέσα από διαδρομές που δεν γνωρίζουν ηθικούς φραγμούς, ποτέ δεν έμοιαζε τόσο επιθυμητή από τόσο μεγάλο αριθμό ανθρώπων. Το ίδιο συμβαίνει στους πολιτικούς, αρκεί να δει κανείς το μόνιμο χαμόγελο στα χείλη, όπως επίσης και μια μόνιμη κατάσταση χαρωπής (sic) εικόνας στις τηλεοπτικές εκπομπές. Οι ειδήσεις και οι ενημερωτικές εκπομπές της τηλεόρασης αποτελούν το μέσο χειραγώγησης των τηλεθεατών. Οι συμμετέχοντες «δημοσιογράφοι» συνεισφέρουν στο ανέντιμο παιχνίδι της χειραγώγησης, υπηρετώντας τα συμφέροντα των εργοδοτών τους. Η ίδια η Ευρωπαϊκή Ένωση, ως θεσμός, αποτελεί τον ορισμό της υποκρισίας (μήπως άραγε ήρθε η ώρα να υπάρξει μια έντιμη συζήτηση στην Ελλάδα για τη σχέση μας με την ΕΕ;).
Η επικράτηση της ανεντιμότητας είναι η κόλαση που έχει δημιουργήσει η ανθρωπότητα για τον εαυτό της. Ο Lewis Andrews, ένας σύγχρονος ψυχολόγος, στο βιβλίο του Thine Own Self Be True (1989) εξηγεί στη θεωρία του ότι «η ανέντιμη συμπεριφορά είναι η ρίζα των περισσότερων ψυχολογικών προβλημάτων μας». Με το να είναι κανείς έντιμος διασφαλίζει ότι είναι απαλλαγμένος από όλα τα βάρη της ενοχής και των τύψεων.
Δεν είναι μόνο οι διεφθαρμένοι πολιτικοί, οι εγκληματίες και οι απατεώνες που είναι ανέντιμοι. Μια κοινωνία αποτελείται σε μεγάλο βαθμό από συνηθισμένους ανθρώπους, που μοιάζουν να αποδέχονται και να υιοθετούν την ανεντιμότητα ως θεμιτό μέσο επίτευξης της κοινωνικής καταξίωσης. Όσο περισσότερο ανέντιμος είναι ένας άνθρωπος τόσο περισσότερο θρασύς και αγενής γίνεται, λαμβάνοντας χαρακτηριστικά που, με στρεβλό τρόπο, τείνουν να επιδοκιμάζονται στην κοινωνία μας ως απαραίτητα στοιχεία επιβίωσης. Σε αντίθεση όμως με όλα τα παραπάνω, εάν τα μέλη μιας κοινωνίας είναι τίμια, αξιοπρεπή και δίκαια, ολόκληρη η κοινωνία ωφελείται, καθώς αρχίζει να λειτουργεί ο «νόμος της έλξης».
Τις κοινωνίες τις αλλάζουν οι άνθρωποι. Επιστροφή στην αρετή της εντιμότητας είναι η μετάβαση της ανθρωπότητας από τη νηπιώδη ηλικία στην ωρίμανσή της. Επιστροφή στην εντιμότητα είναι η αθωότητα της φύσης του ανθρώπου. Η εντιμότητα αποτελεί την αξία της ανθρωπινότητας στην απανθρωπία του μέλλοντός μας.
* Ο Τριαντάφυλλος Σερμέτης είναι Δρ. Φιλοσοφίας
Write comment (0 Comments)Ο Μίκης του Επίμονου Παρόντος (*)
- Details
- Written by Super User
- Category: Άρθρα
- Hits: 1748
του Τριαντάφυλλου Σερμέτη**
Στις 10 Ιουνίου 2017 είχα ραντεβού με την ιστορία. Είχα κληθεί από τον ίδιο τον Μίκη για να γνωριστούμε και να συζητήσουμε. Στην πορεία της συζήτησής μας συνειδητοποίησα ότι δεν είχα ραντεβού μόνο με την ιστορία του παρελθόντος αλλά και με την ιστορία που γραφόταν στο παρόν και είχε αφηγήσεις και από το μέλλον. Η αφορμή για να με καλέσει στο σπίτι του ήταν μια παρουσίαση βιβλίου που αναφερόταν σε αυτόν και στην οποία είχα την τιμή να είμαι ένας από τους εισηγητές. Η αιτία που με κάλεσε, και μου το είπε όταν πήγα στο σπίτι του, ήταν ότι ήθελε να ηγηθώ ενός πολιτιστικού κινήματος, ανάλογου των Λαμπράκηδων της δεκαετίας του ΄60, μέσω του οποίου θα δημιουργούνταν πολιτιστικοί πυρήνες σε όλη την Ελλάδα με σκοπό την πνευματική αφύπνιση των Ελλήνων. Το κίνημα αυτό είχε ως τελικό σκοπό την εθνική ανεξαρτησία, καθώς θεωρούσε ο Μίκης, και ταυτιζόμουν και εγώ, ότι όλα τα δεινά της χώρας προέρχονται από την εθνική υποδούλωση του ελληνικού κράτους από δημιουργίας του. Τελικά, αυτή η πρόταση του Μίκη Θεοδωράκη προς το πρόσωπό μου δεν ευοδώθηκε ποτέ, για λόγους ανεξάρτητους από τον ίδιο, που δεν είναι της παρούσης να αναφερθούν.
Την ημέρα της συνάντησής μας ο Μίκης είχε πυρετό και παρά τις παραινέσεις του γιατρού του να μην συναντηθούμε, εκείνος επέμενε οπωσδήποτε να βρεθούμε. Έτσι, με υποδέχθηκε στην κρεβατοκάμαρά του. Εκεί συζητούσαμε περίπου για πέντε συνεχόμενες ώρες. Τον άκουγα να διηγείται ιστορίες του εμφυλίου, της δικτατορίας και της μεταπολίτευσης και τότε συνειδητοποίησα ότι έβλεπα να περνά από μπροστά μου όλη η ιστορία της Ελλάδας κατά το δεύτερο μισό του 20ου αιώνα. Συνειδητοποίησα ότι ο Μίκης είναι η ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας· είναι η Ελλάδα που δεν λυγίζει, η Ελλάδα που αντιστέκεται, η Ελλάδα της δικαιοσύνης, η Ελλάδα της ανιδιοτέλειας. Μια Ελλάδα που σήμερα δεν υπάρχει. Έφυγα από εκείνη τη συνάντηση και κατάλαβα τι σημαίνει να είσαι Έλληνας, τι σημαίνει μεγαλείο ανθρώπου.
ΟΛΕΣ ΑΥΤΕΣ τις ημέρες όλοι μιλούν για τον Μίκη, για τις σπουδαίες κυρίως μουσικές του και κατά δεύτερο λόγο για την πολιτική του στάση, πάντα όμως για τη στάση του κυρίως κατά τη διάρκεια της δικτατορίας. Συστηματικά, όμως, αποφεύγεται από τα ΜΜΕ και από τα πολιτικά πρόσωπα η αναφορά στην πολιτική του στάση κατά την τελευταία δεκαετία της χρεοκοπίας και των μνημονίων. Αποφεύγουν, όχι άδολα, να αναφερθούν στη δημιουργία της οργάνωσης ΣΠΙΘΑ και στο πολιτικό ρεύμα που είχε στην αρχή, όταν έθετε φανερά το ζήτημα της Εθνικής Ανεξαρτησίας και κατατρόμαξε όλο τα πολιτικό φάσμα. Οι υποκριτικά μεγαλόστομες και ακίνδυνες αναφορές στο μουσικό του έργο κυριαρχούν. Γιατί όμως; Γιατί οι ίδιοι που τώρα τον υμνούν είτε προσπάθησαν να τον δολοφονήσουν είτε τον «πούλησαν» πολιτικά. Στις 12 Φεβρουαρίου 2012 στη μεγαλύτερη συγκέντρωση της μεταπολίτευσης, με μπροστάρηδες τον Μίκη και τον Μανώλη Γλέζο, υπήρξε απόπειρα δολοφονίας και των δύο από τις δυνάμεις καταστολής. Πρωθυπουργός τότε ήταν ο Παπαδήμος· ο Σαμαράς, ο οποίος ως πρόεδρος της Ν.Δ. στήριζε εκείνη την κυβέρνηση, αυτές τις ημέρες έκανε την εξής δήλωση: «Ο Μίκης της Ελλάδας, της Ρωμιοσύνης, των Αγώνων για Ελευθερία κι Αξιοπρέπεια, της Δικαιοσύνης, ο Μίκης της Οικουμένης δεν είναι πια μαζί μας. Αλλά θα είναι πάντα εδώ. Να μας θυμίζει ό,τι Άξιον Εστί… Να μας παρακινεί να “μη λησμονάτε τη χώρα μου!”. Αντίο αδελφέ μου, αντίο ρόδο αμάραντο, αντίο Μίκη!». Παρόμοιες δηλώσεις ειπώθηκαν και από την Γεννηματά και από τον Βελόπουλο που στήριζαν εκείνη την κυβέρνηση. Τι θράσος και υποκρισία! Ας μην πούμε για τη συμφωνία που είχε κάνει με τον Τσίπρα για εκείνη την ημέρα και δεν τηρήθηκε ποτέ από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ.
Ήταν ένας Έλληνας κομμουνιστής που ερχόταν απευθείας από το ΕΑΜ. Δεν διαχώριζε, δηλαδή, το εθνικό από το ταξικό. Θεωρούσε ότι η Εθνική ενότητα, που αποτελεί προϋπόθεση για την εθνική ανεξαρτησία, θα έλυνε και την ταξική ανισότητα. Τούτη η βασική πολιτική σκέψη του βραχυκύκλωνε όλο το πολιτικό σύστημα
Τι είναι, όμως, εκείνο που παρακινούσε τον Μίκη σε αυτή την ηλικία και με τόση αναγνωρισιμότητα σε όλο τον κόσμο να ασχολείται, ακόμα και με κίνδυνο της ζωής του, με το μέλλον της χώρας του; Οποιοσδήποτε άλλος στη θέση του θα απολάμβανε τα τελευταία χρόνια της ζωής του και θα ήταν υπερήφανος για αυτά που είχε καταφέρει. Η συνάντηση μαζί του μου έδωσε την απάντηση. Ήταν η ανιδιοτελής αγωνία για την πατρίδα του, η αγωνία του για τα βάσανα και τη φτώχεια του λαού του. Ήταν ένας Έλληνας κομμουνιστής που ερχόταν απευθείας από το ΕΑΜ. Δεν διαχώριζε, δηλαδή, το εθνικό από το ταξικό. Θεωρούσε ότι η Εθνική ενότητα, που αποτελεί προϋπόθεση για την εθνική ανεξαρτησία, θα έλυνε και την ταξική ανισότητα. Τούτη η βασική πολιτική σκέψη του βραχυκύκλωνε όλο το πολιτικό σύστημα. Έτσι, η αμόρφωτη και αδιάβαστη αριστερά τον θεωρούσε «εθνικιστή» και η δεξιά, με το πρώτο επίπεδο σκέψης που διαθέτει, έβλεπε τον Μίκη να πλησιάζει προς αυτήν. Αλλά ο Μίκης ήταν Έλληνας πατριώτης κομμουνιστής και δεν χωρούσε ούτε στην πατριδοκάπηλη δεξιά ούτε στο κομμάτι εκείνο της αδιάβαστης αριστεράς στο οποίο ο ίδιος απέδιδε στοιχεία «αριστερόστροφου φασισμού». Χωρούσε, όμως, στην καρδιά του απλού λαού που κατανοούσε, ενστικτωδώς ίσως, το μεγαλείο αυτού του ανθρώπου. Για αυτόν τον λόγο, επειδή δεν μπορούσαν να αρνηθούν το μεγαλείο του, όλες οι πολιτικές δυνάμεις περιορίζονταν στη μουσική του και παρέβλεπαν τον πολιτικό Μίκη. Η μουσική του Μίκη, όμως, ήταν πολιτική και η πολιτική του σκέψη έγινε μουσική. Το πάντρεμα της λόγιας με τη λαϊκή μουσική αντιπροσωπεύει την εθνική ενότητα. Το τραγούδι της φτωχολογιάς είναι τραγούδι ταξικό. Όλα είναι ενιαία και αδιαχώριστα μεταξύ τους. Η ΣΠΙΘΑ του Μίκη ήταν η φλόγα όλης αυτής της μουσικής που έπαιρνε πολιτικά χαρακτηριστικά εθνικής απελευθέρωσης της Ελλάδας από τους πολιτικούς της δυνάστες και τους πολιτικούς της υπαλλήλους στο εγχώριο πεδίο. Για αυτούς τους λόγους χτυπήθηκε ανηλεώς ο Μίκης και από τους «μπράβους» του διαδικτύου από όλες τις πλευρές και ακόμα και αυτές τις ημέρες χτυπιέται.
Ο ΜΙΚΗΣ όλη αυτή τη δεκαετία έψαχνε εναγωνίως ανθρώπους ανιδιοτελείς και πατριώτες για να πετύχει τον στόχο του. Η ΣΠΙΘΑ είχε ήδη διαλυθεί εκ των έσω, καθώς κυρίως ιδιοτελείς άνθρωποι με προσωπικά συμφέροντα τον είχαν πλησιάσει. Αρκεί να δει κανείς ποιοι αξιοποίησαν τον Μίκη για να εκλεγούν βουλευτές με άλλα κόμματα ή και να φτιάξουν δικά τους κόμματα. Αλλά και πολλοί άλλοι είχαν κολλήσει σαν βδέλλες επάνω του τα τελευταία χρόνια, για να πάρουν οι ίδιοι λίγη από τη λάμψη του και να αποκτήσουν αναγνωρισιμότητα, αποσκοπώντας στο να συνδέσουν τις ανούσιες ζωές τους με το όνομά του μόνο και μόνο για να αποκομίσουν οφέλη. Είναι αλήθεια ότι είχε πολλούς τέτοιους «φίλους» που τον συναντούσαν και μόλις έφευγαν τον αποκαλούσαν «ραμόλι» και «γέρο», παρά την πνευματική του διαύγεια και είχαν δημιουργήσει ένα σύστημα γύρω του που προσπαθούσε να τον αποκόψει από υγιείς ανθρώπους. Ο Μίκης όλα αυτά τα καταλάβαινε, αλλά σωματικά δεν είχε πια δυνάμεις για να βγει μπροστά και για αυτόν τον λόγο ήταν απογοητευμένος και τα τελευταία χρόνια έψαχνε εναγωνίως να βρει ανθρώπους να συνεχίσουν το όραμά του για την Ελλάδα.
Ο Μίκης ακτινοβολούσε το φως της Ελλάδας στα πέρατα της οικουμένης, ήταν και είναι ο άνθρωπος που ταυτίζεται σε όλο τον κόσμο με την Ελλάδα και τον πολιτισμό της. Για αυτόν τον λόγο η είδηση του θανάτου του έγινε πρώτη είδηση σε όλο τον κόσμο. Ο Μίκης Θεοδωράκης συμπυκνώνει αυτό που ονομάζουμε ελληνικότητα. Είναι αυτός που άφηνε ίχνη φωτός μέσα στη ναυαγισμένη πολιτεία και με το φως του έσβηνε τη φωτιά που έχει κατακάψει την ελληνική συνείδηση, προσπαθώντας να φωτίσει το μέλλον για να ανατρέψει τη νεκρική σιγή της ευλογημένης γης.
Αντίο Μίκη
Με απέραντο σεβασμό
*Ο Τίτλος «Επίμονο Παρόν» ανήκει σε σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη από «Τα Λυρικότερα», με στίχους του Διονύση Καρατζά και ερμηνεία από την Μαρία Φαραντούρη. Το τραγούδι ανήκει στο Album «Poetica» (1996)
** Ο Τριαντάφυλλος Σερμέτης είναι Δρ. Φιλοσοφίας
Πηγή: https://edromos.gr/o-mikis-tou-epimonou-parontos/
Write comment (0 Comments)Εραστές των Κατακτητών
- Details
- Written by Super User
- Category: Άρθρα
- Hits: 2057
Στις 23 Αυγούστου 1973 δύο ληστές εισέβαλαν σε τράπεζα στην Στοκχόλμη της Σουηδίας. Οι δύο ληστές κράτησαν τέσσερις ομήρους, τρεις γυναίκες και έναν άνδρα, για τις επόμενες 131 ώρες. Οι όμηροι κρατήθηκαν στο θησαυροφυλάκιο της τράπεζας μέχρι που τελικά διασώθηκαν στις 28 Αυγούστου.
Μετά τη διάσωσή τους, οι όμηροι στις συνεντεύξεις τους στα μέσα ενημέρωσης, ήταν σαφές ότι υποστήριζαν τους απαγωγείς τους. Οι όμηροι είχαν αρχίσει να αισθάνονται ότι οι αιχμάλωτοι τους προστάτευαν από την αστυνομία. Μια γυναίκα αργότερα αρραβωνιάστηκε με έναν από τους ληστές και μια άλλη βοήθησε οικονομικά τους ληστές στα έξοδα της δίκης τους. Είναι σαφές ότι οι όμηροι είχαν «κολλήσει» συναισθηματικά με τους απαγωγείς τους.
Αυτή η ψυχολογική κατάσταση των ομήρων έγινε γνωστή ως «Σύνδρομο της Στοκχόλμης» που σημαίνει τη συναισθηματική «δέσμευση» των ομήρων με τους απαγωγείς. Αυτό το ψυχολογικό σύνδρομο είχε αναγνωριστεί αρκετά χρόνια πιο πριν και διαγνώστηκε σε μελέτες που πραγματοποιήθηκαν άλλων ομήρων, φυλακισμένων ή άλλων καταστάσεων. Κακοποιημένα παιδιά, κακοποιημένες γυναίκες, αιχμάλωτοι πολέμων, φυλακισμένοι στο στρατόπεδο συγκέντρωσης και ούτω καθεξής. Στην πραγματικότητα, ο συναισθηματικός δεσμός που αναπτύσσει το θύμα με τον κατακτητή του είναι ένας τρόπος επιβίωσης.
Ο σύγχρονος έλεγχος των κοινωνιών πραγματώνεται από τους κατακτητές που εισβάλλουν στην συναισθηματική κατάσταση αρκετών ανθρώπων. Τα κοινωνικά δίκτυα λόγου χάρη ασκούν τη συγκεκριμένη επίδραση. Αποτελούν το Ψηφιακό Σύνδρομο της Στοκχόλμης. Η αμφιθυμία των χρηστών λειτουργεί με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Κατανοείται από όλους ή σχεδόν από όλους ο ψηφιακός εγκλωβισμός και η συναισθηματική κυριαρχία της εικονικής ζωής , ως κάτι το εντελώς αρνητικό για τη ζωή. Ταυτόχρονα, υπάρχει ένας έρωτας με τα κοινωνικά δίκτυα και μια εμμονή που τα καθιστά κυρίαρχα στις ψυχές των χρηστών. Το ίδιο συναισθηματικό σύνδρομο αναπτύσσεται και σε άλλους βασικούς τομείς της ζωής. Εκλέγουμε τις ίδιες κυβερνήσεις που στο παρελθόν γνωρίζουμε ότι καταλήστεψαν τα κρατικά ταμεία. Εκλέγουμε βουλευτές που γνωρίζουμε ότι ανήκουν στον χώρο του υποκόσμου ή στην καλύτερη είναι οι κλόουν των μαφιόζων. Αν η ανθρωπότητα ήθελε να εξαλείψει τον καπιταλισμό ή τον Νεοφιλελευθερισμό θα το είχε κάνει προ πολλού. Δεν θέλει γιατί το θύμα ταυτίζεται με τον θύτη.
Το ερώτημα είναι επιτακτικό: Γιατί εισέρχεται ο άνθρωπος σε μια τέτοια συναισθηματική κατάσταση; Οι απαντήσεις δεν είναι εύκολες, αλλά θα επιχειρήσω μερικές. Οπωσδήποτε, όμως, είναι υπαρξιακής και οντολογικής υφής. Η παρουσία μιας απειλής για τη σωματική ή την ψυχολογική επιβίωση κάποιου και η πεποίθηση ότι ο δράστης θα εκτελέσει την απειλή, είναι μια σοβαρή αιτία αυτής της συναισθηματικής κατάστασης. Ο φόβος, η αβεβαιότητα του θύματος, καθώς και η παρουσία μιας μικρής καλοσύνης από τον θύτη στο θύμα δημιουργούν ελκυστικές καταστάσεις για το θύμα. Η αίσθηση του θύματος ότι είναι μονόδρομος και δεν μπορεί να διαφύγει από αυτή την κατάσταση, καθώς υποσυνείδητα το ελκύει ο θύτης, πιστεύοντας ότι είναι ο μόνος τρόπος για να διασωθεί. Βεβαιότατα, όμως, η υπαρξιακή ρωγμή που υπάρχει ανάμεσα στο Εγώ και στον εαυτό του θύματος το καθιστά ευάλωτο ψυχικά και για να διασωθεί ταυτίζεται με οποιονδήποτε του καθορίζει κατακτητικά τη ζωή.
Οι εραστές των κατακτητών είναι εκείνοι που βυθίζουν τις κοινωνίες στην ανέχεια και στην άβυσσο.
Τριαντάφυλλος Σερμέτης
Write comment (0 Comments)Η Θεωρία της Συμπαντικής Αρμονίας και η Αξία του Μουσικού Έργου του Μίκη Θεοδωράκη
- Details
- Written by Super User
- Category: Άρθρα
- Hits: 2379
του Τριαντάφυλλου Σερμέτη, Δρ. Φιλοσοφίας Α.Π.Θ.
Για να μπορέσει κανείς να αξιολογήσει το μουσικό έργο του Μίκη Θεοδωράκη, απαραίτητη προϋπόθεση αποτελεί να εισχωρήσει ενδελεχώς στη φιλοσοφική του σκέψη. Η φιλοσοφική θεωρία του ουσιαστικά βασίζεται σε ένα τρίπτυχο, που αναφέρεται στο κείμενό του για την Αγριότητα του Πολιτισμού, στο Αντιμανιφέστο που έγραψε το 1987, κυρίως, όμως, στη θεωρία της Συμπαντικής Αρμονίας. Ο Νόμος της Συμπαντικής Αρμονίας 1 είναι ο πυρήνας της έμπνευσης του μουσικού συμπαντικού κόσμου του, αλλά ταυτόχρονα και της κοινωνικής και πολιτικής δράσης του.
Η θεωρία της Συμπαντικής Αρμονίας, που ανέπτυξε σταδιακά από τη νεανική του ηλικία, βασίζεται σε τρεις προσωκρατικούς φιλοσόφους. Ο πρώτος είναι ο Ηράκλειτος, κέντρο της φιλοσοφίας του οποίου αποτελεί η ένωση των αντιθέτων, μέσα από την αέναη ροή και κίνηση των πάντων. Ο δεύτερος είναι ο Αναξίμανδρος, που είχε ως χαρακτηριστικό στη φιλοσοφία του την έννοια του Απείρου και τρίτος είναι ο Πυθαγόρας, που αναπτύσσει την Πυθαγόρεια φιλοσοφία για τη θεωρία των αριθμών και την αρμονία τους μέσα από την «Τετρακτύν». Εμπνεόμενος από αυτούς τους τρεις φιλοσόφους, ο Μίκης Θεοδωράκης συντάσσει ευφυώς τη δική του θεωρία περί Συμπαντικής Αρμονίας. Η θεωρία του αυτή είναι η εκλεπτυσμένη σκέψη ότι τα πάντα εκπορεύονται από τον Συμπαντικό κόσμο. Η αρμονία και το χάος, ως αντιθετικά συστατικά του Σύμπαντος κόσμου, είναι οι απορροές της Συμπαντικής Αρμονίας. Σκοπός του κάθε ανθρώπου είναι να εξυψωθεί πνευματικά, ώστε να εγγίσει τη Συμπαντική Αρμονία. Θεωρεί, λοιπόν, ευφυώς, ότι η μουσική, η τέχνη και η θρησκεία συναποτελούν την Αρμονία. Ο πόλεμος, η βία, η κυριαρχία και η κατακτητικότητα αποτελούν το χάος. Με βάση τη δυαδική σχέση των αντιθέτων κινείται ο κόσμος. Θεωρεί ότι σε αυτήν την εποχή ζούμε στον κόσμο του χάους ή, ειδικότερα, του μηδενισμού. Τα δύο αυτά αντιθετικά στοιχεία, της Αρμονίας και του χάους, θα μπορούσε να ισχυριστεί κανείς ότι αποτελούν τις έννοιες του καλού και του κακού. Η πνευματική του δημιουργία, εμπνευσμένη από τους αρχαίους ελληνικούς Μύθους και τα Ομηρικά έπη, από τη Λογική και την υπέρβαση, το Απολλώνιο και το Διονυσιακό στοιχείο, θα μετουσιωθεί, μέσα από τη φιλοσοφική θεωρία του, σε μουσική σύνθεση ποικίλων ηχοχρωμάτων παγκόσμιας, αναμφίβολα, ακτινοβολίας.
Με βασική αρχή τη θεωρία της Συμπαντικής Αρμονίας, που ανέπτυξα αδρομερώς παραπάνω, μπορούμε να ισχυριστούμε ότι κινείται όλη η ζωή του Μίκη Θεοδωράκη σε όλες τις εκφάνσεις της, είτε καλλιτεχνικά είτε πνευματικά είτε κοινωνικά είτε πολιτικά. Η μεγάλη αξία του μουσικού έργου του εδράζεται ακριβώς σε αυτή τη θεωρία του, που αποτελεί μια διαρκή πηγή έμπνευσής του. Για αυτόν τον λόγο, το πιο χαρακτηριστικό στοιχείο του μουσικού έργου του είναι η σύνθεση μουσικών ηχοχρωμάτων που εμπεριέχουν την αδιάλειπτη συνέχεια του ελληνισμού. Τα μουσικά έργα του μπορούν να χαρακτηριστούν ως ολιστικά, καθώς η μουσική αρμονία πηγάζει από όλες τις ιστορικές εποχές: από την Αρχαία Ελλάδα, τη Βυζαντινή περίοδο, τη Δημοτική μουσική και, τέλος, από τη σύγχρονη μουσική. Η μουσική αποτελείται από τρία μέρη: τη μελωδία, τον ρυθμό και την κίνηση. Ο Μίκης Θεοδωράκης, με τη φιλοσοφία του για τη Συμπαντική Αρμονία και την ολιστική προσέγγιση του μουσικού σύμπαντος κόσμου, εισάγει στην ελληνική μουσική κάτι εντελώς νέο· είναι η λεγόμενη «έντεχνη» λαϊκή μουσική. Τι είναι, όμως, η «έντεχνη» λαϊκή μουσική; Είναι η μουσική που έχει στοιχεία λαϊκά, παρμένα από όλη την ιστορική πορεία του ελληνισμού, την οποία ο συνθέτης επενδύει με Λόγια ποίηση, δηλαδή, την υψηλή ποιοτικά ποίηση. Αυτό το γεγονός συμβαίνει για πρώτη φορά στην ελληνική μουσική ιστορία και για πρώτη φορά, επίσης, η υψηλή ποίηση εισχωρεί σε μεγάλα τμήματα του λαού, μέσω των μουσικών συνθέσεων του Μίκη Θεοδωράκη. Αυτούς τους δρόμους ακολουθεί η σύγχρονη ελληνική μουσική ακόμα και σήμερα. Η κάθε μουσική σύνθεση του Μίκη Θεοδωράκη είναι συνδεδεμένη άρρηκτα με όλες τις άλλες μουσικές συνθέσεις του, δημιουργώ-ντας έναν μουσικό συμπαντικό κόσμο, αρμονικό. Όλα τα μουσικά έργα του, όπερες, συμφωνίες, μουσικές δωματίου, λαϊκή «έντεχνη» μουσική, λυρικές τραγωδίες, ε-μπνευσμένα από τη θεωρία του για τη Συμπαντική Αρμονία, εξυπηρετούν έναν μεγάλο στόχο, αυτόν της εκ βαθέων έκφρασης της ανθρώπινης ύπαρξης, της έκφρασης του ελληνικού λαού μέσα από τις «ηχητικές τοιχογραφίες», όπως χαρακτηριστικά λέει ο ίδιος. Η βιωμένη εμπειρία του μεγάλου συνθέτη, σε χρόνια ταραγμένα για την ελληνι-κή ιστορία, θα διαμορφώσει το ύφος και το ήθος της μουσικής ηχοποικιλότητάς του.
Εν κατακλείδι, η μουσική πρωτοπορία του Μίκη Θεοδωράκη έχει αναμφίβολα παγκόσμιες διαστάσεις, επηρεάζοντας κατοπινούς μουσικούς δρόμους και μουσικές γενιές. Ταυτόχρονα, η αδιάλειπτη ελληνικότητα, που χαρακτηρίζει τις μουσικές συνθέσεις του, αντανακλά την πνευματικότητα του ελληνικού πολιτισμού. Με αυτόν τον τρόπο, εγγίζει τα βαθύτερα συναισθήματα του ελληνικού λαού και, συγχρόνως, γνωστοποιεί σε όλον τον κόσμο την πολιτιστική αξία του ελληνικού πολιτισμού. Το πνευματικό και καλλιτεχνικό έργο του μεγάλου συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη έχει, ήδη, περάσει στην αθανασία.
1.Τον Νόμο της Συμπαντικής Αρμονίας τον ανέπτυξα για πρώτη φορά δημόσια στη Θεσσαλονίκη στις 9 Ιανουαρίου 2017 στην παρουσίαση του βιβλίου της Αναστασίας Βούλγαρη «Μίκης Θεοδωράκης: Διά-λογοι στο Λυκόφως, Συνοπτική Παρουσίαση». Για όποιον ενδιαφερόμενο, η διεύθυνση για το βίντεο της εκδήλωσης είναι:
Write comment (0 Comments)